Buurtbewoners trekken aan de bel over windturbines en hun gezondheid
Als je naast een windpark woont, herken je het vast: dat eindeloze gezoem met een laag dreunen kan je op den duur horendol maken. Huisartsen zien een stroom klachten binnenkomen over slapeloosheid, hoofdpijn en zelfs somberte met suïcidale gedachten. Intussen beweert een recent rapport van onderzoeksinstituut Nivel dat windturbines in de buurt geen extra gezondheidsproblemen opleveren. Artsen reageren daar schamper op: wat zij in de spreekkamer meemaken, vertelt een heel ander verhaal, en dat voelt machteloos.
Meeden in de praktijk: wegvluchten voor het gebrom
In het Groningse Meeden, pal naast Windpark N33, vertelt een huisarts dat een stel een geluidsdichte ‘cabine’ in huis liet bouwen om af en toe te kunnen ontsnappen aan het monotone gebrom. Veel patiënten zoeken ’s nachts de rust elders: een chaletje in Drenthe, logeren bij familie of slapen op een bootje in Friesland. Alles voor even echte stilte.
Honderden meldingen sinds de start van Windpark N33
Sinds de 35 turbines in 2020 gingen draaien, verzamelde stichting Tegenwind N33 om en nabij de achthonderd meldingen. De huisarts in Meeden schat dat ruim een derde van het dorp hinder ervaart. Slaaptekort stapelt zich op en slaat om in stress, boosheid, vermoeidheid en een constante overprikkeling en alertheid. Ouders vertellen dat kinderen op school minder meekomen en thuis lastig gedrag vertonen. Volgens de arts mondt dit uit in conflicten, depressies en zelfs suïcidale neigingen. Ondanks herhaalde noodkreten richting de politiek verandert er amper iets, zegt hij; als arts sta je dan met lege handen.
Den Bosch: omgaan met slagschaduw en migraine
De klachten komen echt niet alleen uit het noorden. In de Bossche wijk Engelen draaien sinds 2020 vier forse windmolens. Huisarts Sylvia Manen ziet patiënten met duizeligheid, migraine en een aanhoudend gevoel van onrust en angst. Eén van haar patiënten verhuisde het dagelijkse leven van de woonkamer naar de keuken, puur om minder last te hebben van het geluid en de hinderlijke slagschaduw. Dat zijn aanpassingen die je normaal nooit voor je eigen huis zou bedenken.
Het Nivel-rapport: geen extra gezondheidsproblemen rond turbines?
Het Nederlands Instituut voor Onderzoek van de Gezondheidszorg bekeek huisartsendata van 2012 tot en met 2021. De conclusie: mensen die dicht bij windturbines wonen, komen niet vaker bij de huisarts met acute of chronische klachten dan mensen die verder weg wonen. Op papier klinkt dat geruststellend, maar in de dagelijkse praktijk herkennen artsen dit beeld niet. De reacties uit het veld zijn dan ook stevig.
Kritiek op de aanpak: ‘broddelwerk’
Voormalig huisarts en epidemioloog Dick Bijl bestempelt het rapport als broddelwerk. Volgens hem is het methodologisch veel te mager om met postcodegebieden en diagnosecodes uit huisartsenpraktijken te concluderen dat turbines geen gezondheidseffect hebben. Zijn oordeel: zo’n conclusie is niet verantwoord. Bijl, wetenschappelijk adviseur van het artsencollectief Wind Wiki, vraagt om degelijker onderzoek dat rekening houdt met individuele blootstelling, pieken in geluidsniveau, laagfrequent geluid en de vraag of je met open ramen slaapt of niet.
‘Tunnelvisie’ bij bestuurders en over het hoofd geziene gezondheidsrisico’s
Huisarts Anneke Bodde uit Denekamp ziet tunnelvisie bij beleidsmakers. Soms lijkt het alsof het doel alleen is om zo veel mogelijk windparken neer te zetten, zegt ze, terwijl er ook studies bestaan die laten zien dat langdurige geluidsbelasting het risico op hart- en vaatziekten vergroot. In haar ogen krijgen vooral onderzoeken die plaatsing ondersteunen aandacht, terwijl kritische bevindingen onderin een la verdwijnen. Voor bewoners met klachten voelt het als dweilen met de kraan open.
Wat nu? Luisteren, meten en slim beleid
De kloof is duidelijk: bewoners en artsen melden hardnekkige klachten, terwijl een grootschalige analyse geen probleem vindt. Zolang die werelden niet bij elkaar komen, blijven mensen ’s nachts uitwijken naar een logeeradres of een geïmproviseerd geluidsdicht hoekje in huis. Artsen vragen om echte aandacht: beter meten van geluid en trillingen, onderzoek naar slaapverstoring en mentale gezondheid, en beleid dat rekening houdt met afstand, slagschaduw en de opstapeling van hinder. Pas als je serieuze klachten niet wegwuift maar onderzoekt, kun je eerlijk afwegen wat een windpark een buurt brengt — en wat het kost.
