Buiten dwarrelt de eerste sneeuw langs het raam van Jokes woonkamer. In de hoek brandt haar houtkachel met een zacht knisperen, precies zo’n warmte waarvan je vanzelf onthaast. Als je die kou ziet, snap je meteen waarom hij aanstaat. Toch krijgt ze de laatste tijd vooral opmerkingen.
“Men zegt dat zo’n kachel niet meer past bij deze tijd, maar ik steek hem gewoon aan,” zegt ze vastberaden. De 54-jarige klemt haar handen om een dampende mok thee.
Wat de buren zeggen en hoe dat binnenkomt
Laatst stonden de buren op de stoep. Het ging al gauw over fijnstof, gezondheid en het klimaat. Voor je het weet zit je in een soort collegesessie, zo beschrijft Joke het. Ze voelt zich dan bijna neergezet als iemand die de boel vervuilt. “Alsof ik hier een fabriek run,” mopperde ze later. “Ik wil gewoon warm zitten en genieten van het vuur. Meer niet.”
Van toen naar nu
Voor haar schuurt het ook omdat ze opgroeide in een tijd waarin een houtkachel doodnormaal was. Iedereen had er een, niemand maakte er een punt van. Nu lijkt het ineens verdacht als je zo je huis verwarmt. “Alsof ik iets mis doe door mijn woonkamer behaaglijk te maken,” zegt ze, terwijl ze naar de vlammen kijkt.
Netjes stoken en toch commentaar
Volgens Joke doet ze alles volgens het boekje: droog hout, goede trek, jaarlijks de schoorsteen laten vegen. “Wat kan ik nog extra doen?” vraagt ze zich af. Natuurlijk snapt ze dat tijden veranderen en dat het klimaat telt. Maar het schuurt als mensen roepen dat het allemaal makkelijk anders kan.
De realiteit van 73 jaar en leven van een pensioen
“Ik ben met pensioen,” zegt ze. “Moet ik nu ineens duizenden euro’s neerleggen voor een warmtepomp? Dat geld heb ik gewoon niet.” Je hoort het vaker: de lat voor duurzaamheid gaat omhoog, maar niet iedereen kan zomaar meekomen. In gesprekken over de energietransitie voelen ouderen zoals Joke zich vaak onzichtbaar.
Begrip tonen, maar ook je grenzen
Toch probeert ze mee te bewegen. Haar kleindochter zei laatst dat het vooral draait om de wereld van morgen. Dat kwam binnen. “Natuurlijk gun ik haar een schone toekomst,” zegt Joke. “Maar waarom moet ik dan alles opgeven waar ik nu warmte en plezier uit haal? Er moet toch een middenweg zijn.”
Betaalbare opties en eerlijke steun
Een vriend met ook een kachel zei het treffend: als je wilt dat mensen overstappen, regel dan betaalbare alternatieven. Denk aan pelletkachels die wél binnen bereik liggen, of subsidies die niet alleen werken voor mensen met een dikke spaarrekening. “Het voelt vaak alsof wij de schuld krijgen, terwijl de oplossingen te duur of te ingewikkeld zijn,” zegt Joke. Je kunt niemand dwingen als het alternatief simpelweg onhaalbaar is.
Meer nuance in het stookdebat
Wat Joke stoort is het over één kam scheren. Er zijn heus stookmanieren die niet oké zijn: nat hout, rommel verbranden, rook die overal doorheen walmt. Maar zo doet zij het niet. “Ik let echt op,” benadrukt ze. “Als je zorgvuldig stookt, scheelt dat enorm.” Toch krijgt ze vaak dezelfde verwijten als mensen die het wél verkeerd aanpakken.
Liever praten dan wijzen
Ze staat open voor gesprek. “Ik luister echt naar anderen,” zegt ze. “Alleen voelt het vaak als eenrichtingsverkeer, alsof mijn situatie niet meetelt.” Haar voorstel is simpel: kom langs, schuif aan bij het vuur en praat met elkaar. Kritisch mag best, maar luister dan ook echt.
Warmte die meer is dan cijfers op de thermostaat
Voor Joke is die kachel meer dan een apparaat. Het brengt haar terug naar vroeger, naar het huis van haar moeder waar het fornuis het hart van het gezin was. “Het is traditie,” zegt ze, “een stukje thuis.” De warmte is niet alleen fysiek, maar ook emotioneel. Dat leg je niet zomaar aan de kant.
Haar huis, haar keuze
Ze is vastbesloten: zolang ze verantwoord stookt, blijft het vuur branden. De buitenlucht respecteren en jezelf toch warm houden, daar zoekt ze de balans in. “Laat mensen maar praten,” zegt ze met een kleine glimlach. “Dit is mijn huis. En daarin maak ik mijn eigen keuzes.”
