Anja, 58 jaar oud, kijkt ongelovig naar de kassabon die ze vasthoudt. “Twee euro vijftig voor één oliebol,” verzucht ze. De verbazing klinkt duidelijk door in haar woorden.
Ze was onderweg naar huis na een dagje wandelen in de stad en had niet bedoeld iets te kopen. Maar de onweerstaanbare geur van warme oliebollen trok haar naar de kraam. Vol verwachting liep ze erop af, tot de prijs haar ineens trof. “Voor die prijs kreeg je vroeger een zak vol,” zegt ze met een nostalgische zucht en een vleugje frustratie.
Anja herinnert zich nog goed hoe ze als jong meisje met haar moeder richting de oliebollenkraam liep. “Met een gulden kon je het hele gezin blij maken,” herinnert ze. “Dat waren andere tijden.” Ze begrijpt dat prijzen stijgen, maar het maakt haar verdrietig dat zo’n simpele traditie zo ontoegankelijk wordt. “Het lijkt alsof een oliebol nu alleen nog is voor mensen met een dikke portemonnee. En dat klopt niet.”
Anja is niet de enige met deze gedachte; veel mensen in haar omgeving hebben er ook moeite mee. “Mijn buurvrouw loopt de kraam tegenwoordig voorbij en maakt ze thuis. Dat scheelt een hoop in de kosten,” legt Anja uit. Toch ziet ze het anders. “Het gaat niet alleen om de oliebol, het is het momentje bij de kraam. Die geur en die sfeer, dat voelt thuis toch anders.”
Tradities onder druk en stijgende prijzen
Wat ooit een dagelijks symbool van december was, lijkt inmiddels een luxeproduct te worden. In een tijd waarin veel gezinnen moeite hebben met rondkomen, valt het op dat ook simpele dingen als een oliebol duurder worden. “Dit is niet alles,” merkt Anja op. “Alles wordt duurder, van boodschappen tot energie. Maar een oliebol zou betaalbaar moeten blijven.”
Met enige schaamte denkt ze aan haar aankoop. “Ik wilde bijna zeggen: ‘Laat maar zitten.’ Maar de kraamhouder was zo vriendelijk en ik was al zo ver. Dus kocht ik het toch. Maar eerlijk gezegd? Het voelde niet goed.” Voor haar is het meer dan alleen geld; het gaat om wat de oliebol symboliseert. Door de hoge prijs lijkt deze traditie langzaam te verdwijnen.
Anja begrijpt echter dat de kraamhouders niet veel keuze hebben. “Hun kosten stijgen ook. Alles wordt duurder, dat snap ik wel. Maar ergens moet er een grens zijn. Als het zo doorgaat, kunnen steeds minder mensen zich zulke dingen veroorloven.” Ze vindt dat het om eerlijkheid moet draaien. “Een oliebol is een simpel genot dat voor iedereen bereikbaar zou moeten zijn. Het zou geen luxe artikel moeten worden.”
Of Anja dit jaar nog een oliebol haalt, weet ze niet zeker. “Misschien sla ik het over,” zegt ze weemoedig. “Het voelt verkeerd om zoveel te geven voor iets dat simpel zou moeten zijn.” Toch blijft ze hopen op betere tijden. “Ik verlang naar een tijd waarin een oliebol simpelweg blijdschap bracht, zonder dat je over de prijs hoefde na te denken. Dat is mijn wens voor de feestdagen.”
