Dat kleine wieltje in je koelkast geeft geen graden aan
Herkenbaar: je draait aan die knop en gaat ervan uit dat je ‘m precies op 4 °C zet. Logisch gedacht, maar zo werkt het niet. De cijfertjes (meestal 1 t/m 5 of 7) staan niet voor temperatuur; ze bepalen hoe hard de compressor moet werken. Zet je ‘m te hoog, dan koelt de koelkast onnodig veel, krijg je ijsafzetting en schiet je stroomverbruik omhoog. Met de tarieven die in 2025 weer flink zijn, kan slim instellen je zomaar tientallen euro’s per jaar besparen.
Zo werkt het echt (en waarom het vaak misgaat)
Die draaiknop is een simpele thermostaatregelaar: een hogere stand betekent dat de koelmotor vaker en langer draait, niet dat je direct een aantal graden instelt. Zeker bij oudere koelkasten ontbreekt duidelijke aanduiding, waardoor veel mensen denken dat stand 4 gelijk staat aan 4 graden. Nieuwere modellen met een display tonen wél de echte temperatuur, maar in Nederland staan nog altijd miljoenen koelkasten met zo’n analoge knop. Organisaties zoals Milieu Centraal schatten dat te koud afstellen je jaarlijks ongeveer 50 tot 100 euro kan kosten. Coolblue geeft aan dat een doorsnee koelkast zo’n 150 tot 300 kWh per jaar verbruikt, en dat een verkeerd ingestelde stand dit met rond de 20% kan verhogen.
De sweet spot: rond de 4 graden
Voor voedselveiligheid en zuinig koelen is ongeveer 4 °C ideaal. Kouder hoeft zelden en warmer maakt bederfelijk eten sneller riskant. Omdat de knop geen graden instelt, moet je even zelf meten. Pak een eenvoudige koelkastthermometer (paar euro, bijvoorbeeld bij Blokker) en leg ‘m in het midden van de koelkast, niet tegen de achterwand of in de deur. Kijk na 24 uur: is het warmer dan zo’n 4 à 5 graden, draai dan één klikje omhoog. Wordt je sla snotterig van de kou of zie je ijsvorming? Ga één standje omlaag.
Afstemmen op seizoen en woning
De temperatuur in je keuken beïnvloedt hoe de koelkast koelt. In de winter is het binnen vaak koeler en kun je de stand omlaag zetten (bijvoorbeeld 2–3) om overkoeling te voorkomen. Bij zomerse hitte mag ‘ie wat hoger (rond 4–5) om de kast stabiel rond 4 °C te houden. Zulke seizoensaanpassingen leveren al gauw 10 tot 15% besparing op, volgens diverse bespaaradviezen. Let ook op je gedrag: de deur vaak en lang open laten of hete pannen meteen in de koelkast zetten zorgt dat de compressor extra hard moet werken.
Voorkom deze kostbare missers
Voluit is niet beter: op de hoogste stand bevriezen je groenten, ontstaat er ijs op de achterwand en loopt de energiemeter vrolijk door. Zorg dat er ruimte achter de koelkast is zodat de warmte weg kan; schuif ‘m niet strak tegen de muur. Zet ‘m waterpas en check de deurrubbers op kieren. Kleine aandachtspunten, groot effect op verbruik en levensduur.
Nog wat slimme trucs om minder stroom te verbruiken
Doe het basiswerk: ontdooi op tijd als je geen no-frost hebt, zuig af en toe stof van de condensor achterop en houd de deur zo kort mogelijk open. Een redelijk gevulde koelkast is efficiënter omdat de koude massa de temperatuur stabiel houdt; staat ‘ie half leeg, zet er gerust een kan water in. Moet je vervangen? Kijk dan naar een zuinig model met een hoog energielabel; over de hele levensduur scheelt dat honderden kWh. Met huidige prijzen (rond 0,40 euro per kWh in 2025) tikt dat lekker aan. Check ook of er subsidies of kortingen zijn voor energiezuinige apparaten via overheid of leverancier.
Waarom dit juist nu belangrijk is
Je koelkast draait non-stop en slurpt in veel huishoudens 10 tot 15% van het totale stroomverbruik op. Met hogere tarieven en strengere klimaatdoelen is dit een makkelijke plek om winst te pakken. Door de knop goed af te stellen, met een thermometer te controleren en per seizoen bij te sturen, bespaar je geld, verlaag je je CO₂-uitstoot en blijven je boodschappen langer goed. Het is een kleine aanpassing die zich snel terugverdient. Wanneer heb jij ‘m voor het laatst even gecheckt?
