Een onuitgesproken ritueel bij het sterfbed
Werk je in een hospice, dan kom je naast diepe rouw ook van die stille, adembenemende momenten tegen. Zorgverleners maken soms dingen mee die je niet makkelijk kunt verklaren. Eén daarvan is een klein, bijna ceremonieel gebaar dat veel mensen vlak voor hun overlijden laten zien: een hand of arm die uitreikt naar iets wat je niet ziet.
Wie Katie Duncan is en wat haar opviel
Katie Duncan is verpleegkundige en ‘death care coach’ uit Maryland. Al jaren loopt ze mee met mensen in hun laatste levensfase. Ze werkte op de intensive care, deed thuiszorg en stond in verpleeghuizen aan talloze bedden. En steeds opnieuw zag ze hetzelfde terugkomen—en het raakt haar nog steeds: in de laatste ogenblikken reiken veel mensen letterlijk omhoog, alsof er iemand op hen wacht.
Reiken naar wat je niet ziet
In een recente video noemt Katie dit een van de raadselachtige kanten van sterven. Je ziet geregeld dat iemand rustig de armen heft of een hand naar boven uitstrekt, alsof er een handdruk wordt aangeboden of iets aangeraakt moet worden dat net buiten bereik lijkt te hangen. Het is geen onrustig zwaaien, maar kalm en doelgericht—alsof er zonder woorden ergens op wordt ingegaan.
Wat stervenden soms melden te zien
Dat reiken gaat soms samen met wat vaak ‘einde-levensvisioenen’ worden genoemd. Mensen vertellen dat ze een dierbare opmerken, een oud huisdier, een beschermende aanwezigheid of een helder licht. Niet iedereen spreekt het uit—sommigen blijven stil—maar toch maken ze diezelfde beweging, alsof ze iets ervaren wat voor anderen verborgen blijft. Voor zorgverleners voelt het soms alsof er een ontmoeting plaatsvindt, ook al is er niets zichtbaars in de kamer.
Geen angst, maar rust
Er is geen keiharde wetenschap die dit fenomeen verklaart. Toch herkennen veel mensen in de palliatieve zorg het als een vredig onderdeel van sterven. Katie benadrukt dat patiënten op die momenten zelden angstig overkomen. Integendeel: vaak lijken ze ontspannen, alsof die beelden—wat het ook precies is—op een diepe manier geruststellen. Voor wie erbij is, kan dat onverwacht troostrijk zijn: de ruimte voelt lichter en zachter.
Hoe dit zorgverleners raakt
Voor professionals aan het bed zijn dit momenten die je nederig maken. Je staat erbij en mag getuige zijn van iets dat je niet kunt sturen of helemaal begrijpen. Katie noemt het een voorrecht: het herinnert je eraan hoe kwetsbaar en betekenisvol die laatste uren zijn, en hoe weinig er soms nodig is—een hand vasthouden, een blik, een stil gebaar—om iemand waardig te laten gaan.
Herkenning bij volgers en nabestaanden
Na Katie’s video deelden veel mensen soortgelijke ervaringen. Iemand beschreef hoe haar vader, die zijn armen al lange tijd niet meer kon optillen, vlak voor zijn overlijden beide armen naar voren strekte, alsof hij welkom werd geheten. Een ander noemde het “het moment ertussenin”, die zachte pauze waarin het leven al lijkt te verschuiven en de overgang begint.
Weer iemand sprak over “reiken naar de hemel”, en een familielid vertelde dat ze haar man niet durfde te storen toen hij zijn hand ophief—het voelde intiem en bijna heilig, iets waar je niet tussen wil komen. Veel van die verhalen lijken op elkaar: ze dragen ontzag in zich en een stille herkenning, zelfs bij mensen die zichzelf niet religieus vinden.
Wat dit voor families betekent
Voor nabestaanden kan dit gebaar voelen als een teken dat hun geliefde niet alleen is. Je krijgt het idee dat er iemand of iets meeloopt, hoe je het ook noemt. Het kan het afscheid minder beangstigend maken en later houvast geven in de rouw: je herinnert je die rustige beweging, die uitgestoken hand, en het gevoel dat er aan het einde nog iets warms aanwezig was.
Een raadsel dat niet opgelost hoeft te worden
Misschien komt er ooit een medische verklaring, misschien ook niet. Voor nu is het voor veel zorgverleners en families genoeg om te zien wat het teweegbrengt: de spanning zakt weg, de sfeer verzacht, en er sluipt een vleugje betekenis de kamer in. Dat ene gebaar—een hand die omhoog reikt—zegt soms meer dan woorden. Het is een klein, mysterieus ritueel aan de rand van het leven dat je bijblijft.
@death.care.coach #doula #hospice #oncology #cancer #deathdoula #hospicenurse #socialwork #holistic #caregiver #nursing
